Ο φορολογικός παράδεισος του Λουξεμβούργου πίσω από την μνημονιακή κόλαση της ΕΚΤ

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Μια μικρή γεύση και γα τα όσα θα γίνουν στην Ελλάδα όταν τυπικά κλείσει το κεφάλαιο των Μνημονίων πήραμε από την Ιρλανδία με αφορμή την αποκάλυψη της μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδας Irish Times (εδώ το σχετικό δημοσίευμα) σχετικά με την αφόρητη πίεση που άσκησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο Δουβλίνο για να υπαχθεί η χώρα σε μνημόνιο. Διαφορετικά, δεν θα ενέκριναν ούτε ευρώ στις τράπεζες και θα διέκοπταν την χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού έκτακτης παροχής ρευστότητας, ELA. Ενδεικτικό της σοβαρότητας της κατάστασης είναι ότι απαντώντας η Φρανκφούρτη στις κατηγορίες που διατυπώθηκαν εναντίον της, για τον εκβιασμό που άσκησε στον τότε πρωθυπουργό Μπράιαν Κόουεν, επιβεβαίωσε όλα όσα της καταλογίζονται.

Οι δύο επιστολές του πρώην προέδρου της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ που έδωσε στην δημοσιότητα η Φρανκφούρτη (εδώ το σχετικό λινκ) αποκαλύπτουν τις εγκληματικές ευθύνες του θεματοφύλακα του ευρώ για την τροπή που έλαβε η κρίση. Ειδικότερα η επιστολή με ημερομηνία 19 Νοεμβρίου 2010 αναφέρει κατά λέξη: «είναι θέση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ ότι μόνο....
αν λάβουμε γραπτά μια δέσμευση της ιρλανδικής κυβέρνησης απέναντι στο Ευρωσύστημα στα ακόλουθα τέσσερα σημεία μπορούμε να εγκρίνουμε περαιτέρω προβλέψεις του ELA στα ιρλανδικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα». Κι ακολουθεί η «λίστα με τα ψώνια»: «Πρώτο, η ιρλανδική κυβέρνηση θα στείλει αίτημα χρηματοοικονομικής υποστήριξης προς το Γιούρογκρουπ. Δεύτερο, το αίτημα θα συμπεριλαμβάνει δέσμευση για ανάληψη αποφασιστικών ενεργειών στους τομείς της δημοσιονομικής συγκράτησης, των δομικών μεταρρυθμίσεων και της αναδιάρθρωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την ΕΚΤ. Τρίτο, το σχέδιο για την αναδιάρθρωση του ιρλανδικού χρηματοπιστωτικού τομέα θα περιλαμβάνει πρόβλεψη για τα αναγκαία κεφάλαια σε εκείνες τις ιρλανδικές τράπεζες που τα χρειάζονται και θα χρηματοδοτηθούν από οικονομικούς πόρους που παρέχονται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο στην ιρλανδική κυβέρνηση όπως επίσης κι από οικονομικούς πόρους που είναι διαθέσιμοι στην ιρλανδική κυβέρνηση, περιλαμβανομένων των υπαρχόντων ρευστών διαθεσίμων της ιρλανδικής κυβέρνησης, κ.λπ.».

Όλα τα παραπάνω είναι αποκαλυπτικά γιατί δείχνουν πώς η ΕΚΤ, κατόπιν εντολής προφανώς του Βερολίνου, με τις παρεμβάσεις της κι αξιοποιώντας τις δυνατότητες που είχε επέβαλε την διάσωση των τραπεζών και τα αιματηρά προγράμματα λιτότητας, προς όφελος των χρεοκοπημένων τραπεζών και των απατεώνων που τις διοικούσαν.

Οι ευθύνες της ΕΕ για την ασυδοσία των μεγάλων επιχειρήσεων και την οικονομική κρίση (όπως εκφράζεται με την μορφή των σταθερά μειουμένων φορολογικών εσόδων από τις μεγάλες επιχειρήσεις, που είναι η σημαντικότερη αιτία του δημοσιονομικού εκτροχιασμού) αποκαλύφθηκε επίσης με αφορμή το υλικό που έδωσε στην δημοσιότητα η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) για την καλά οργανωμένη και χρόνια φορο-αποφυγή που γίνεται στο Λουξεμβούργο. Χάριν ακριβείας, αναφέρουμε ότι με τον όρο φορο-αποφυγή εννοούμε την εκμετάλλευση νόμιμων δυνατοτήτων που παρέχει ή κάνει ανεκτές το φορολογικό σύστημα από μεγάλες συνήθως επιχειρήσεις για να πληρώνονται λιγότεροι φόροι. Η φορο-αποφυγή μπορεί να έχει τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα με την φοροδιαφυγή (μειωμένοι φόροι για τις επιχειρήσεις, μειωμένα φορολογικά έσοδα για το κράτος), η τελευταία ωστόσο παραβιάζει και δεν προσπερνάει διακριτικά και κυρίως συναινετικά την ισχύουσα φορολογική νομοθεσία. Η φορο-αποφυγή, με άλλα λόγια, είναι η φοροδιαφυγή των πλουσίων: πιο εκλεπτυσμένη, σύνθετη τεχνικά, πάντα κοσμοπολίτικη κι αφορούσα χονδρά ποσά, όχι πενταροδεκάρες, όπως πχ τον ΦΠΑ που κλέβουν οι μαγαζάτορες στα νησιά…

Προς επίρρωση τα στοιχεία για το πάρτι που είχε στηθεί στο Λουξεμβούργο επί χρόνια. Με βάση τις μέχρι τώρα αποκαλύψεις, που περιλαμβάνονται σε 28.000 σελίδες απορρήτων εγγράφων τα οποία μελετούνταν επί έξι μήνες, αφορά περισσότερες από 343 επιχειρήσεις. Πρόκειται για την αφρόκρεμα του παγκόσμιου καπιταλισμού: Pepsi, Ikea, Procter & Gamble, JPMorgan, FedEx, Amazon, Deutsche Bank και πολλές άλλες.

Το κύρος που είχε αποκτήσει το Λουξεμβούργο, ως παγκόσμιο φορολογικό πλυντήριο, είχε οδηγήσει τις 170 από τις 500 μεγάλες εταιρείες του περιοδικού Fortune να διαθέτουν κι ένα υποκατάστημα στο Λουξεμβούργο. Σχεδόν δε πάντα ήταν μια θυρίδα, όπως συνέβαινε με τις 1.600 «ένοικους» στη διεύθυνση Rue Guillaume Kroll 5. Το τρίγωνο του διαβόλου που είχε στηθεί μεταξύ φορολογικών αρχών και πολυεθνικών εταιρειών περιελάμβανε την λογιστικο-ελεγκτική εταιρεία PriceWaterhouseCoopers (PWC) που διευκόλυνε τις …διευθετήσεις. Συγκεκριμένα, αξιοποιώντας πρόβλεψη του νόμου, προχωρούσε σε μια εξατομικευμένη διευθέτηση των φορολογικών υποχρεώσεων κάθε επιχείρησης (tax ruling), έκτασης συχνά 20-100 σελίδων, που ως αποτέλεσμα είχε ο φόρος σχεδόν να μηδενίζεται. Δεν πρόκειται για υπερβολή! Το 2012, χαρακτηριστικά, σε ένα σύνολο κερδών αμερικανικών εταιρειών ύψους 95 δισ. δολ. που κατευθύνθηκαν στο Λουξεμβούργο καταβλήθηκε φόρος ύψους 1,04 δισ. δολ., που σημαίνει 1,1%! Οι διαδικασίες που συμφωνούνταν με κάθε ενδιαφερόμενο, και συχνά εγκρίνονταν μέσα στην ίδια μέρα από τις φορολογικές αρχές του Λουξεμβούργου, ήταν τόσο περίπλοκες ώστε απεικονίζονταν σε διαγράμματα, με ορισμένες περιπτώσεις να προβλέπουν ακόμη και 79 βήματα μέχρι να φτάσουν στην πολυπόθητη φορολογική ασυλία!

Η ΕΚΤ απείλησε με διακοπή χρηματοδότησης των ιρλανδικών τραπεζών αν δεν επιβληθεί μνημόνιο και το Λουξεμβούργο εξασφάλιζε φορολογία στο 1,1%

Οι ευθύνες ωστόσο της ΕΕ για την μετατροπή του Λουξεμβούργου σε φορολογικό παράδεισο και πλυντήριο της διπλανής πόρτας δεν είναι τόσο προφανείς. Επανειλημμένως γράφτηκε για παράδειγμα ότι οι αποκαλύψεις της ICIJ αποτέλεσαν συνέχεια των ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κατά πόσο οι φορολογικές «διευθετήσεις» της Amazon με το Μεγάλο Δουκάτο, όπως λέγεται το Λουξεμβούργο των 484.000 κατοίκων όπου οι λογιστές είναι τέσσερις φορές περισσότεροι από τους αστυνομικούς, παραβιάζουν τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού. Ανάλογη έρευνα ήταν σε εξέλιξη και για την ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία Fiat. Το ενδιαφέρον της ΕΕ για την τήρηση των φορολογικών κανόνων είναι ανάλογο του ενδιαφέροντος της για τον σεβασμό του ελεύθερου ανταγωνισμού. Αποδεικνύεται δε από τον ενεργό ρόλο που έπαιξε ώστε οι ελληνικές τράπεζες να συρρικνωθούν σε 4 και το μονοπώλιο της κρατικής Ολυμπιακής Αεροπορίας να σπάσει επιτέλους για να επέλθει το πολυπόθητο καθεστώς του ελεύθερου ανταγωνισμού της ιδιωτικής Aegean… Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην φορολογία, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πιέζει διαρκώς στην κατεύθυνση μείωσης των συντελεστών φορολόγησης των επιχειρήσεων κι επίσης, το πλέον σκανδαλώδες, στην ενεργό ανάμιξη των λογιστικο-ελεγκτικών εταιρειών σε φορολογικές εργασίες που μέχρι πρόσφατα ανήκαν στο δημόσιο, αποτελούσαν δηλαδή υποχρέωση των Δημοσίων Οικονομικών Υπηρεσιών (πχ φορολογικό πιστοποιητικό). Το καθεστώς αυτό επιβλήθηκε στο πλαίσιο των «εκσυγχρονισμών» που επέβαλε η Τρόικα, από το 2010 κιόλας.

Η σύζευξη του δημόσιου τομέα με τις λογιστικο-ελεγκτικές εταιρείες εκφράζεται με την επιλογή του Γ. Μαυραγάνη και της Κατ. Σαββαΐδου για την θέση του υφυπουργών Οικονομικών και της γενικής γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, αντίστοιχα. Και οι δύο προέρχονται από την PWC, που ευθύνεται για την φοροαποφυγή δισ. ευρώ. Η επιλογή τους για τόσο υψηλές θέσεις δημιουρ­γεί υπόνοιες, καθώς τίποτε δεν διασφαλίζει ότι πελάτες από τις προηγούμενες δουλειές τους δεν θα τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης από τα νέα πόστα τους. Πολύ περισσότερο δε καθώς αποδεδειγμένα πλέον δεν προέρχονται από φιλανθρωπικό ίδρυμα. Η PWC, έστω κι αν είναι η κορυφή του παγόβουνου, αποτελεί μέρος του φορολογικού προβλήματος κι όχι της λύσης τους. Τα στελέχη της επομένως δεν μπορεί να περιβάλλονται με το κύρος του ειδήμονα. Πόσος στρουθοκαμηλισμός πια;

Ας ρίξουμε μια ματιά και στις εννιά εταιρείες που προσέφυγαν στις υπηρεσίες της PWC για να γευτούν τα προνόμια από το πλυντήριο του Λουξεμβούργου, απ’ τις οποίες είναι γνωστές μέχρι στιγμής οι τέσσερις. Οι δύο εξ αυτών δε χρειάζονται συστάσεις: είναι η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Wind κι η τράπεζα Eurobank. Από την εν λόγω τράπεζα όμως, που σώθηκε με κρατικά χρήματα, προέρχεται ο υπουργός Οικονομικών, Γκίκας Χαρδούβελης. Δεδομένου πως το «έγκλημα» της μαζικής φορο-αποφυγής, το οποίο στέρησε από φορολογικά έσοδα όλες τις υπόλοιπες κυβερνήσεις της ΕΕ, συνέβη την περίοδο 1995-2013 (όταν πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου ήταν ο σημερινός πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ), ο Γκίκας Χαρδούβελης δεν πείθει όταν προσποιείται ότι δεν γνώριζε. Στο επίσημο βιογραφικό του (εδώ το σχετικό λινκ) αναφέρει: «Μέλος της εκτελεστικής επιτροπής και επικεφαλής Οικονομικών Μελετών του ομίλου της Eurobank (2005-2011, 2012-2014)». Ήταν επομένως παρών όταν γινόταν το πάρτι της φοροαποφυγής και δεν μπορεί να προσποιείται τον ανήξερο!

Προφανώς κανείς δεν περιμένει να λογοδοτήσουν Σαμαράς και Γιούνκερ για τις πλάτες που βάζουν ώστε οι μεγάλες επιχειρήσεις να απαλλάσσονται των φορολογικών τους υποχρεώσεων και τα βάρη να μετακυλίονται στις πλάτες των εργαζομένων που καλούνται να καλύψουν το κενό που αφήνει η Eurobank κι η Wind. Με άλλα λόγια, οι 577.472 κατασχέσεις εις χείρας τρίτων κι οι 54.000 ποινικές διώξεις που διέταξε η εφορία μόνο το πρώτο εννιάμηνο του 2014 είναι η άλλη όψη της φορολογικής ασυδοσίας των μεγάλων επιχειρήσεων και των λογιστικο-ελεγκτικών εταιρειών. Έτσι όμως φαίνεται ότι η κόλαση των Μνημονίων που επέβαλε η ΕΚΤ στην Ιρλανδία (και προφανώς στην Ελλάδα όπως θα μάθουμε πολύ σύντομα) είναι η άλλη όψη του παράδεισου του Λουξεμβούργου. Δηλαδή, ποτέ η δημοσιονομική κρίση δεν θα είχε φτάσει σε αυτά τα επίπεδα αν οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν επιδίδονταν σε αγώνα δρόμου με έπαθλο ποια θα πληρώσει λιγότερους φόρους, αδειάζοντας έτσι τα κρατικά ταμεία κι οξύνοντας την φορολογική επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους που καλούνται να πληρώσουν τον λογαριασμό με συνεχώς μεγαλύτερους φόρους και λιγότερες παροχές.

από το «Πριν»