Η αυτοδυναμία και οι μετεκλογικές συνεργασίες.

του Γιώργου Σαχίνη

Βρισκόμαστε 18 μέρες πριν τις κάλπες, με το προεκλογικό σκηνικό σε πλήρη διάταξη και τις στρατηγικές όλων των κομμάτων να ξεδιπλώνονται.

Εντούτοις, αυτό που όλοι δεν συζητούν, αλλά όλοι γνωρίζουν, είναι πως ο εκλογικός νόμος βάσει του οποίου θα γίνουν και αυτές οι εκλογές, που στη βάση του είναι δημιουργία του Κώστα Σκανδαλίδη, με τροποποίηση μόνο του μπόνους από 40 σε 50 βουλευτές για το πρώτο κόμμα από τον Προκόπη Παυλόπουλο, καθορίζει και τεχνικά τις δυνατότητες σχηματισμού μία κυβέρνησης μετεκλογικά, είτε ως αυτοδύναμης, είτε ως συνεργασίας. Για την ακρίβεια στη δεύτερη περίπτωση καθορίζει ότι μία κυβέρνηση συνεργασίας χωρίς το πρώτο κόμμα εντός, είναι εξαιρετικά απίθανο να προκύπτει. Θεωρητικά κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί, αν όλα τα άλλα κόμματα συνασπίζονταν για ένα τέτοιο κυβερνητικό σχήμα. Αλλά με δεδομένη την πάγια θέση του ΚΚΕ, την συμμετοχή και στη νέα βουλή της Χρυσής Αυγής, πρακτικά είναι αδύνατο όλοι οι άλλοι να σχηματίσουν κυβέρνηση, χωρίς την συμμετοχή του πρώτου κόμματος σε ένα τέτοιο σχήμα.

Την ιδιαιτερότητα του εκλογικού νόμου, την γνωρίζουν όλα τα κομματικά επιτελεία. Το ...
πρώτο κόμμα σε ψήφους ακόμη και με μία ψήφο διαφορά από το δεύτερο κόμμα, σχεδόν τα παίρνει όλα κοινοβουλευτικά, δηλαδή παίρνει ακόμη και με μία ψήφο διαφορά το μπόνους των 50 επιπλέον εδρών. Αυτό από μόνο του, καθιστά κομβικής σημασίας την πρωτιά, προφανώς όχι μόνο στο ενδεχόμενο αυτοδυναμίας, αλλά και για τον αναπότρεπτα καθοριστικό ρόλο που θα έχει όποιο κόμμα έρθει πρώτο στις κάλπες, για το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Διότι οι διερευνητικές εντολές σχηματισμού κυβέρνησης, μπορεί να περάσουν και στο δεύτερο και στο τρίτο, όμως αν ο πρώτος αρνείται κάτι τέτοιο ή το δέχεται μόνο με τους όρους του, αριθμητικά θα μπορεί να μπλοκάρει τα πάντα. Φυσικά τα κομματικά επιτελεία, ξέρουν ότι με βάση τον εκλογικό νόμο η εξασφάλιση αυτοδυναμίας είναι μια περίπλοκη υπόθεση που δεν εξαρτάται από αυτή καθαυτή την επίδοση του νικητή ούτε από τη διαφορά που θα πετύχει σε σχέση με τον δεύτερο.

Το ποσοστό που θα συγκεντρώσουν αθροιστικά τα εκτός Βουλής κόμματα στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου θα καθορίσει επίσης τη δυνατότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 10%, τότε η αυτοδυναμία μπορεί να εξασφαλιστεί ακόμη και με 33%-34% για το πρώτο κόμμα.

Αν το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο, ανάλογα με το πόσο πέφτει, μεγαλώνει το ποσοστό που θα πρέπει να εξασφαλίσει το πρώτο κόμμα για να φτάσει τις 151 έδρες. Αστάθμητοι παράγοντες είναι η αποχή (ειδικά των ετεροδημοτών που δεν προλαβαίνουν πλέον να κάνουν αίτηση για να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους) και οι μετακινήσεις των αναποφάσιστων (ειδικά την τελευταία εβδομάδα όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια).

Πολλά θα κριθούν από τη στάση των ψηφοφόρων της Κεντροαριστεράς που λειτουργεί σαν κινούμενη άμμος και παρά τον θρυμματισμό της ή εξαιτίας αυτού συγκεντρώνει όλο και μικρότερο ποσοστό από το 2009 και μετά, αφού οι δυνάμεις της διαχέονται κυρίως στο νέο ιδιότυπο δικομματισμό που φαίνεται πως θα κινηθεί σε υψηλά ποσοστά.

Στις εκλογές του Ιουνίου του 2012 η λεγόμενη αναντιπροσώπευτη ψήφος, αυτή που πήγε σε κόμματα τα οποία τελικά δεν πέρασαν το 3%, περιορίστηκε αθροιστικά στο περίπου 6%, συγκρατώντας τον πήχη της αυτοδυναμίας στο 38%. Αντίθετα, στις πρώτες εκλογές, του Μαΐου, η αναντιπροσώπευτη ψήφος είχε εκτιναχθεί στο 19% και αυτό σήμαινε ότι η αυτοδυναμία μπορούσε να εξασφαλιστεί με 32,8%.

Για τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου δύσκολα γίνονται ασφαλείς προβλέψεις ειδικά σε σχέση με την αυτοδυναμία. Η μεγάλη πόλωση που συσπειρώνει τους μεγάλους ασκεί πίεση στα μικρότερα κόμματα και, όπως συνέβη, στις επαναληπτικές εκλογές του 2012 μπορεί να εξουδετερώσει τους πολύ μικρούς. Το γεγονός, όμως, ότι αρκετά κόμματα κινούνται γύρω στο 3% με 4% μπορεί, τελικά, να διευκολύνει την αυτοδυναμία.

Για παράδειγμα, αν δεν καταφέρουν να κόψουν το νήμα του 3% οι ΑΝΕΛ ή το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών του Γ. Παπανδρέου ή το ΠΑΣΟΚ, φτάνοντας στο 2,9%, αυτό θα προκαλέσει μεγάλη αύξηση του αθροιστικού ποσοστού των εκτός βουλής κομμάτων, κάτι που θεωρείται περίπου σίγουρο για την ΔΗΜΑΡ και το ΛΑΟΣ, κάνοντας πιο εύκολη για το πρώτο κόμμα τη διασφάλιση των 151 εδρών. Διαφορετικά η αυτοδυναμία θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη σε επίπεδο ποσοστών. Μία Βουλή με πολλά κόμματα εντός, πάνω από 7, καθιστά ακόμη πιο μεγάλη σε ποσοστά την επίδοση του πρώτου κόμματος αν θέλει να είναι αυτοδύναμο. Από την άλλη, το πρώτο κόμμα με το μπόνους των 50 εδρών από χέρι, έχει καθοριστικό ρόλο και μάλιστα αναπότρεπτα για το σχηματισμό μίας κυβέρνησης συνεργασίας. Αντικειμενικά χωρίς την συμμετοχή του, είναι αδύνατον κυβέρνηση με κοινοβουλευτική πλειοψηφία να σχηματιστεί, εκτός αν υπάρχουν αιθεροβάμονες στα όρια της ύβρης, που πιστεύουν ότι θα μπορούσε να υπάρχει κυβέρνηση όλων των άλλων κομμάτων πλην του πρώτου, με δεδομένη την θέση του ΚΚΕ αλλά και την εκτίμηση για παρουσία και σε αυτή τη Βουλή της Χρυσής Αυγής, με ότι συνεπάγεται αυτό για όλα τα άλλα κόμματα σε επίπεδο συνεργασίας κυβερνητικής στην υπόθεση που θα ήθελε να εξαιρείται το πρώτο κόμμα από ένα τέτοιο κυβερνητικό σχήμα.

Είναι χαρακτηριστική υπό το τύπο παραδειγμάτων, η σχέση μεταξύ εντός και εκτός βουλής κομμάτων και της επιδιωκόμενης αυτοδυναμίας για το πρώτο σε ψήφους κόμμα στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου:

Αν τα κόμματα που μένουν εκτός βουλής έχουν άθροισμα ποσοστών 5%, τότε η αυτοδυναμία εξασφαλίζεται με 38,3%.

Αν τα κόμματα που μένουν εκτός βουλής έχουν άθροισμα ποσοστών 10%, τότε χρειάζεται 36,36%.

Αν τα κόμματα που μένουν εκτός βουλής έχουν άθροισμα ποσοστών 15%, τότε αρκεί το 34,34%.

Αν τα κόμματα που μένουν εκτός βουλής έχουν άθροισμα ποσοστών 20%, τότε ο πήχυς της αυτοδυναμίας πέφτει στο 32,32%.

από το «Νέα Κρήτη»